ο ιταλικός Μάης του '68

<οι επαναστατημένοι Μάηδες                                  el 68>
 


Ο ιταλικός επαναστατημένος Μάης είναι πολύ μεγαλύτερος σε διάρκεια, περισσότερο διαβασμένος και αποτέλεσμα των εργατικών κινητοποιήσεων και λιγότερο ανοιξιάτικος.
Ας ξετυλίξουμε το ιστορικό κουβάρι από την αρχή...



Η δεκαετία του '60 βρίσκει την Ιταλία με μια αυταρχική δημοκρατία, που από το 1947 παραμένει στάσιμη ως προς την εναλλαγή των προσώπων της εξουσίας και αφήνει στο περιθώριο τους κομμουνιστές, που υποθάλπτει την άνοδο των φασιστικών οργανώσεων και διαχέει πληροφορίες για κίνδυνο πραξικοπήματος, που οδηγεί το οικονομικό, μεταπολεμικό, θαύμα σε άνιση ανάπτυξη κι ένα βάρβαρο πελατειακό σύστημα.



Είναι χρήσιμο εδώ να εντοπίσουμε τις ελάχιστες, αλλά ουσιώδεις, διαφορές με τη Γαλλία, που κατάφερε να καταστείλει πιο γρήγορα το δικό της επαναστατημένο Μάη.

Τη διαφθορά, την αλόγιστη βία και την εκμετάλλευση τις απορροφούν οι αποικίες της κι έτσι, στα χρόνια της μεταπολεμικής οικονομικής της άνθισης, προσφέρει στο λαό της κάποιες μεταρρυθμίσεις και μια πιο μετριοπαθή καταστολή.

(Οι διαφορές αυτές είναι που κάνουν τη Γαλλία και την Αγγλία να φαίνονται στα μάτια μας καλύτερες, είναι οι λόγοι που μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως εκεί, τουλάχιστον, δεν τρώνε με δέκα μασέλες! Όμως διαφθείρουν και λεηλατούν τις αποικίες τους και τις μικρές χώρες που ελέγχουν, όπως η Ελλάδα.)

Σε αυτό το απολυταρχικό σύστημα και στην πολιτική ζύμωση που αναφέραμε, οι ιταλοί εργάτες βρίσκονται σε ανοιχτή ρήξη με το φασιστικό κόμμα κι εξεγείρονται.

Διεκδικούν κι επαναδιατυπώνουν συνεχώς τον τρόπο διεκδίκησης, οργανώνονται και απεργούν, κόντρα όχι μόνο στην κυβέρνηση και την ασύστολη αστυνομική βία αλλά και στις αποφάσεις των συνδικάτων τους και του Κ.Κ. που τους καλούν να γυρίσουν στις δουλειές τους.

Οι εργάτες, πέρα από τα αιτήματα των μισθών και του ωραρίου, ζητούν να έχουν λόγο στην παραγωγή και αμφισβητούν τον παγιωμένο τρόπο εκπροσώπησης απαιτώντας άμεση συμμετοχή σε επίπεδο βάσης.

Το 1962 η υπογραφή σύμβασης του συνδικάτου της Fiat με την εργοδοσία φέρνει τους εργάτες αντιμέτωπους, για πρώτη φορά τόσο καθαρά, με τους αντιπροσώπους τους. Η απεργία που ξεκινά στο Τορίνο είναι το φυτίλι που θα βάλει φωτιά σε όλα τα εργοστάσια της χώρας.


Από το '65 ως το '67 ο εργατικός αγώνας φουντώνει και θωρακίζεται ιδεολογικά. Με την αποδοχή, τη στήριξη και την αλληλεγγύη της γειτονιάς, των υπόλοιπων εργαζομένων, των μαθητών και των φοιτητών, οι μεγάλες απεργίες των εργατών κλονίζουν κι αποδιοργανώνουν την εξουσία, πετυχαίνουν, εκτός των άλλων, αύξηση μισθών έως και 20% και, κυρίως, βάζουν τα θεμέλια της αλλαγής, θεμέλια ορατά και απτά που κάνουν το ανέφικτο εφικτό, την ουτοπία της συσπείρωσης πραγματικότητα.

Το Γενάρη του 1967, στη Μπολόνια, στην Πίζα και το Κάλιαρι, οι φοιτητές καταλαμβάνουν τα πρώτα πανεπιστήμια και συνεχίζουν σε όλες τις πόλεις, όχι μόνο με καταλήψεις και διαμαρτυρίες, με δράσεις να αμφισβητούν την πανεπιστημιακή εξουσία και το πολιτικό σύστημα εν γένει, να θέτουν ζητήματα επικαιρότητας και ουσιαστικής συμπόρευσης με τους εργάτες.

Χαρακτηριστικές είναι οι λευκές καταλήψεις, κατά τις οποίες οι φοιτητές διακόπτουν τα μαθήματα κι επιβάλουν στους καθηγητές τους να συζητήσουν για θέματα που αφορούν τους ίδιους τους φοιτητές: κοινωνική καταπίεση, Βιετνάμ, ψυχανάλυση...

Η αστυνομία τους επιτίθεται ανελέητα, όμως οι φοιτητές αντέχουν και συσπειρώνονται. Ιστορική η μάχη της οδού Valle Giullia, στη Ρώμη, η οποία, μετά από μια πρωτοφανή σύγκρουση με τις δυνάμεις καταστολής, κατακλύζεται από χιλιάδες φοιτητές.


Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ιταλίας, στελεχωμένο με πρόσωπα που αναζητούν τρόπους να καταλάβουν θέσεις στις διεφθαρμένες κυβερνήσεις, με το επιχείρημα της ενσωμάτωσης στο πολιτικό σύστημα, όχι μόνο δε στηρίζει τις κινητοποιήσεις, μα προσπαθεί να διαλύσει το κίνημα και το συκοφαντεί.
Τη στιγμή που εργάτες και φοιτητές, ενωμένοι ύστερα από συνειδητή απόφαση, συγκρούονται με τις πάνοπλες δυνάμεις καταστολής διεκδικώντας μια ριζική αλλαγή που την έχουν μελετήσει, συζητήσει και θεωρητικοποιήσει επαρκώς στις πολιτικές ζυμώσεις στους χώρους δουλειάς και στα πανεπιστήμια, το Κ.Κ. μιλά για "παιδικό εξτρεμισμό" και "φασιστικές προβοκάτσιες".

Το Σεπτέμβρη του 1968 η μεγάλη απεργία της Fiat καταστέλλεται και λήγει έτσι η περίοδος του Μάη του '68 στην Ιταλία με τα γεγονότα του λεγόμενου "θερμού φθινοπώρου".

Ο ιταλικός επαναστατημένος Μάης όμως δεν τα παρατάει! Συνεχίζει. Νέες ζυμώσεις προκαλούνται, νέα αιτήματα γεννιούνται, νέοι συλλογικοί αγώνες ετοιμάζονται.

Στα τέλη του '60 και στις αρχές του '70 νέα κοινωνικά κινήματα, όπως αυτά των γυναικών και των ομοφυλόφιλων, έρχονται να ενωθούν με τα ήδη υπάρχοντα και να διεκδικήσουν.

Σε αυτή την επιμονή του ανθρώπου να δοκιμάσει να ζήσει σαν άνθρωπος και στη ραγδαία άνοδο του Κ.Κ. η απάντηση από την πλευρά της εξουσίας δεν μπορεί να είναι άλλη από τη στρατηγική της ρήξης και την -πάντα επιτυχημένη- ταύτιση των δύο άκρων.
Η δημοκρατία ζητά από το φασισμό να τη βοηθήσει να ξεφορτωθεί το αριστερό κίνημα, να μαράνει τον επαναστατημένο Μάη, που έχει συν τοις άλλοις εκνευρίσει του Αμερικάνους.

Νεοφασιστικές οργανώσεις επιστρατεύονται και βάζουν τυφλές βόμβες σε δημόσιους χώρους δολοφονώντας περαστικούς, ενώ η κυβέρνηση διαθέτει, μετά από κάθε τρομοκρατικό χτύπημα, ακράδαντα πλαστά στοιχεία για να κατηγορήσει αριστερούς ως υπεύθυνους ή ως συνεργαζόμενους με τους φασίστες.

Υπάλληλοι και συνεργάτες των μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας δουλεύουν αδιάκοπα για να διεισδύσουν στις αριστερές οργανώσεις όλων των αποχρώσεων, που έχουν βγει από το "θερμό φθινόπωρο" ισχυρές και πολυπληθείς με πολύτιμη εμπειρία και ερείσματα στην κοινωνία.

Η εξουσία επενδύει στο σενάριο πως τα τυφλά τρομοκρατικά χτυπήματα και η ανάλογη προπαγάνδα θα οδηγήσουν στην αυθόρμητη λαϊκή επιθυμία για ενίσχυση του κράτους καταστολής και στην καταδίκη των επαναστατικών κινημάτων.

Είναι η εποχή που εμφανίζονται οι Ερυθρές Ταξιαρχίες, η ένοπλη μορφή του επαναστατικού κινήματος που απαντά στη φασιστική - δολοφονική τρομοκρατία με αντάρτικο πόλεων (θα αναφερθώ αναλυτικά σε επόμενο αφιέρωμα).

Οι βομβιστικές επιθέσεις των φασιστών κάνουν πρεμιέρα στις 21 Δεκέμβρη του 1969 στο Μιλάνο και στη Ρώμη με 18 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. Η ενοχοποίηση δύο αναρχικών, με την εκπαραθύρωση του ενός, θα μείνουν στην ιστορία γνωστές και από το θεατρικό έργο του Ντάριο Φο "Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού".


Στα μέσα της δεκαετίας του '70 οι εργοδότες έχουν ανασυνταχθεί και χτυπούν εκδικητικά και "αναίμακτα" (με μειώσεις μισθών, αναδιαρθρώσεις, απαιτήσεις αύξησης αποδοτικότητας, κλείσιμο εργοστασίων και μαζικές απολύσεις) το εργατικό κίνημα που συνεχίζει ακόμα να δραστηριοποιείται στα εργοστάσια και να κρατά ανθισμένο τον επαναστατημένο Μάη.

Χτυπούν στην καρδιά του επαναστατικού κινήματος, μα ένα νέο κίνημα ανθίζει στο Μιλάνο, το "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω" (κι αυτό γνωστό και από το Ντάριο Φο και το ομώνυμο θεατρικό του έργο)!

Καθώς το εισόδημα συρρικνώνεται ραγδαία, μοιραία οι οικογένειες αρχίζουν να κάνουν περικοπές στις πληρωμές και σύντομα, αντί να πληρώνουν το μισό λογαριασμό του ρεύματος και να διεκδικούν δικαίωμα στο μισό εισιτήριο, κάνουν παύση πληρωμών!

Την ίδια εποχή το Κ.Κ. εγκαταλείπει για μια ακόμα φορά τους εξεγερμένους για να συμβάλει στη σταθερότητα της χώρας και σχηματίζει κυβέρνηση με τους Χριστιανοδημοκράτες.

Μια νέα γενιά αγωνιστών, που ποτέ δεν έχει δουλέψει στα εργοστάσια, που δεν έχει ζυμωθεί στις συνελεύσεις των πανεπιστημίων, μα έχει τις καταβολές της στον επαναστατημένο Μάη και το "θερμό φθινόπωρο" κι έχει πολιτικοποιηθεί στα μεγάλα φεστιβάλ του '70, αυτοοργανώνεται στις γειτονιές.
Ομάδες νέων προλετάριων προχωρούν σε καταλήψεις σπιτιών, σταματώντας τις εξώσεις, και εγκαταλειμμένων εργοστασίων, μετατρέποντάς τα σε κοινωνικά κέντρα συνάθροισης, ψυχαγωγίας, απεξάρτησης, με παιδικούς σταθμούς και εναλλακτικές αγορές.

Στις 2 Αυγούστου του 1980 οι μυστικές υπηρεσίες σκοτώνουν 85 ανθρώπους και τραυματίζουν περισσότερους από 200 με μια βόμβα που σκάει στην αίθουσα αναμονής της 2ης θέσης του σιδηροδρομικού σταθμού της Μπολόνια.

Η επιλογή της πόλης δεν είναι καθόλου τυχαία κι αποτελεί παλιό τους στόχο: είναι μια πόλη με ισχυρό εργατικό κίνημα, που αποτελεί εκλογικό προπύργιο του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Στην έρευνα ενός τραπεζιτικού σκανδάλου, στο οποίο εμπλέκεται το Βατικανό, αποκαλύπτεται πως οργανωτής του τρομοκρατικού χτυπήματος είναι ο Licio Gelli, ένας πιστός εργάτης της εξουσίας με μεγάλη προϋπηρεσία.

Τον πρωτοσυναντούμε να πολεμά για το Μουσολίνι κι αργότερα, όταν ο ιταλικός φασισμός καταρρέει, τον βρίσκουμε στα SS.

Με το τέλους του πολέμου, απολαμβάνει τη χρηματοδότηση της Αμερικής και του Βατικανό για τους διωκόμενους ναζιστές και συνεχίζει πουλώντας όπλα στη Λατινική Αμερική.

Γυρίζει στην πατρίδα για να την προστατέψει από τον επαναστατημένο Μάη, επικεφαλής της p2, της μασονικής οργάνωσης με τα περισσότερα φασιστικά χτυπήματα, την πλουσιότερη δράση στη συγκάλυψη και την κατασκευή στοιχείων και επιφορτισμένη με την επιβολή πραξικοπήματος σε περίπτωση εισόδου του Κ.Κ. στην κυβέρνηση.

Στους κόλπους της p2 θα βρούμε υπουργούς, βουλευτές, κρατικούς λειτουργούς, στρατιωτικούς, τραπεζιτικούς, πολλά μέλη της ιταλικής ελίτ.

Μέχρι και το 1980 το σενάριο με τη στοχοποίηση των αριστερών και την παραδειγματική ατιμωρησία των υπεύθυνων θα επαναληφθεί χιλιάδες φορές και οι βομβιστικές επιθέσεις θα αφήσουν πίσω τους ένα χάος γεμάτο με εκατοντάδες νεκρούς, ανάπηρους και τραυματίες.

Η βίαιη καταστολή συνεχίζεται και στη δεκαετία του '80 με την αστυνομία της δημοκρατίας και της κυβέρνησης των Χριστιανοδημοκρατών - Κομμουνιστών να κάνει έφοδο σε κάθε συνάθροιση των νέων.

Παράλληλα αποδυναμώνονται οι Ερυθρές Ταξιαρχίες και τελικά διαλύονται.

Η φωτιά του επαναστατικού κινήματος σβήνει. Αφήνει όμως μια φλόγα: τα κοινωνικά κέντρα που δημιουργήθηκαν από το κίνημα "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω" το '70.

Καταφέρνουν να επιβιώσουν με τη συμβολή των πανκ και τις μεγάλες καταλήψεις φοιτητών - μαθητών και να μετατραπούν σε καταφύγια όσων αντιστέκονται στη νεοφιλελεύθερη επίθεση.

Τη δεκαετία του '90, που το πολιτικό σύστημα αποφασίζει να αποσταθεροποιηθεί με την αποκάλυψη σκανδάλων που βαρύνουν τα κόμματα της εξουσίας, τα κοινωνικά κέντρα ανανεώνονται με το Κίνημα του Πάνθηρα, όταν οι φοιτητές κατεβαίνουν ξανά στο δρόμο για να αντιταχθούν στο αυταρχικό και διεφθαρμένο καθεστώς που τους κυβερνά.

Δημιουργούνται τώρα τα κοινωνικά κέντρα 2ης γενιάς. Βρίσκουν νέους τρόπους διείσδυσης στην κοινωνία, έχουν τα μάτια ανοιχτά στις εξελίξεις, παρεμβαίνουν.

Η δυναμική παρουσία τους γίνεται στόχος του δημάρχου της Λίγκας του Βορρά και ξεσπά μία από τις μεγαλύτερες συγκρούσεις στην ιστορία του Μιλάνο, που καταλήγει σε μεγαλύτερη κατάληψη.

Και οι καταλήψεις συνεχίζονται! Μετά από κάθε επίθεση της εξουσίας τα κοινωνικά κέντρα παραμένουν και νέα δημιουργούνται. Χώροι πολιτιστικοί ή πολιτικής ζύμωσης και συζήτησης, αφετηρίες συλλογικών δράσεων ή ρήξης με την εξουσία, όπως κι αν είναι, όπως κι αν εξελιχθούν, στην καρδιά των αυτοδιαχειριζόμενων καταλήψεων χτυπά ο επαναστατημενος Μάης!